Lekcja 7 – Instrukcje warunkowe

Kurs: Darmowy kurs Python dla początkujących
Lekcja 7: Instrukcje warunkowe

⇓ spis treści ⇓


Instrukcje if, elif, else

Instrukcje warunkowe to podstawowy element każdego języka programowania. W Pythonie umożliwiają wykonywanie różnych bloków kodu w zależności od spełnienia określonych warunków. Instrukcje if, elif i else pozwalają tworzyć logiczne ścieżki w programie.

1. Instrukcja if

Instrukcja if sprawdza, czy warunek jest spełniony (czyli zwraca True). Jeśli tak, wykonuje blok kodu znajdujący się pod nią. Oto podstawowy przykład:

# Instrukcja if
x = 10

if x > 5:
    print("x jest większe od 5")

Wynik:

x jest większe od 5
2. Instrukcja if z else

Instrukcja else pozwala określić blok kodu, który zostanie wykonany, jeśli warunek if nie jest spełniony:

# Instrukcja if z else
x = 3

if x > 5:
    print("x jest większe od 5")
else:
    print("x jest mniejsze lub równe 5")

Wynik:

x jest mniejsze lub równe 5
3. Instrukcja if z elif

Jeśli mamy więcej niż dwa możliwe scenariusze, możemy użyć instrukcji elif (skrót od „else if”). Pozwala ona dodać kolejne warunki do sprawdzenia:

# Instrukcja if z elif
x = 7

if x > 10:
    print("x jest większe od 10")
elif x > 5:
    print("x jest większe od 5, ale mniejsze lub równe 10")
else:
    print("x jest mniejsze lub równe 5")

Wynik:

x jest większe od 5, ale mniejsze lub równe 10
4. Zagnieżdżone instrukcje if

Możesz używać instrukcji if wewnątrz innych instrukcji if, tworząc zagnieżdżone warunki:

# Zagnieżdżone instrukcje if
x = 15

if x > 10:
    print("x jest większe od 10")
    if x > 20:
        print("x jest również większe od 20")
    else:
        print("x jest mniejsze lub równe 20")

Wynik:

x jest większe od 10
x jest mniejsze lub równe 20
5. Operator trójargumentowy (skrótowa forma ifelse)

Python pozwala na użycie operatora trójargumentowego, który umożliwia zapisanie prostych instrukcji warunkowych w jednej linii:

# Operator trójargumentowy
x = 10
wynik = "Większe od 5" if x > 5 else "Mniejsze lub równe 5"
print(wynik)

Wynik:

Większe od 5
6. Zasady wcięć w Pythonie

Python wymaga używania wcięć (ang. indentation) do oznaczania bloków kodu wewnątrz instrukcji warunkowych. Wszystkie linie kodu należące do danego bloku muszą mieć to samo wcięcie:

# Przykład poprawnych wcięć
x = 10

if x > 5:
    print("x jest większe od 5")
    print("To jest część tego samego bloku")
else:
    print("x jest mniejsze lub równe 5")
    print("To jest część bloku else")

Niewłaściwe użycie wcięć spowoduje błąd składniowy:

# Przykład błędu wcięcia
x = 10

if x > 5:
print("x jest większe od 5")  # SyntaxError: expected an indented block
7. Sprawdzanie wielu warunków

Możesz łączyć wiele warunków w jednej instrukcji if, używając operatorów logicznych and i or:

# Sprawdzanie wielu warunków
x = 15

if x > 10 and x < 20:
    print("x jest większe od 10 i mniejsze od 20")

if x < 10 or x > 20:
    print("x jest mniejsze od 10 lub większe od 20")
else:
    print("x znajduje się w przedziale 10-20")

Wynik:

x jest większe od 10 i mniejsze od 20
x znajduje się w przedziale 10-20

Operatory logiczne w praktyce

Operatory logiczne w Pythonie są kluczowe w tworzeniu bardziej zaawansowanych instrukcji warunkowych. Pozwalają na łączenie i modyfikowanie warunków w celu kontrolowania przepływu programu. Python oferuje trzy główne operatory logiczne: and, or oraz not.

1. Operator and

Operator and zwraca True, jeśli oba warunki są prawdziwe. Jeśli choć jeden z warunków jest fałszywy, zwraca False. Jest on często używany w sytuacjach, gdy chcemy, aby wiele warunków było spełnionych jednocześnie.

# Przykład użycia operatora and
x = 15
if x > 10 and x < 20:
    print("x jest większe od 10 i mniejsze od 20")
else:
    print("x nie spełnia obu warunków")

Wynik:

x jest większe od 10 i mniejsze od 20
2. Operator or

Operator or zwraca True, jeśli przynajmniej jeden z warunków jest prawdziwy. Zwraca False tylko wtedy, gdy oba warunki są fałszywe.

# Przykład użycia operatora or
x = 25
if x < 10 or x > 20:
    print("x jest mniejsze od 10 lub większe od 20")
else:
    print("x znajduje się w przedziale 10-20")

Wynik:

x jest mniejsze od 10 lub większe od 20
3. Operator not

Operator not zwraca odwrotność wartości logicznej. Jeśli warunek jest prawdziwy, not zmienia go na False, a jeśli warunek jest fałszywy, zmienia go na True.

# Przykład użycia operatora not
x = 5
if not x > 10:
    print("x nie jest większe od 10")
else:
    print("x jest większe od 10")

Wynik:

x nie jest większe od 10
4. Łączenie operatorów logicznych

Możesz łączyć operatory logiczne w bardziej złożonych wyrażeniach. Ważne jest, aby używać nawiasów w celu określenia priorytetu operacji.

# Łączenie operatorów and, or i not
x = 15
y = 5

if (x > 10 and y < 10) or not (x == 20):
    print("Warunek został spełniony")
else:
    print("Warunek nie został spełniony")

Wynik:

Warunek został spełniony
5. Sprawdzanie wielu warunków w jednej linii

Python pozwala na zapisanie kilku warunków w jednej linii za pomocą operatorów logicznych. To przydatne, gdy chcemy skrócić kod i zachować jego czytelność:

# Sprawdzanie wielu warunków w jednej linii
wiek = 20
prawo_jazdy = True

if wiek >= 18 and prawo_jazdy:
    print("Możesz prowadzić samochód")
else:
    print("Nie możesz prowadzić samochodu")

Wynik:

Możesz prowadzić samochód
6. Operatory logiczne z innymi typami danych

Operatory logiczne mogą być również używane z innymi typami danych, takich jak stringi czy listy. Python interpretuje wartość jako True, jeśli nie jest ona pusta lub równa 0:

# Operatory logiczne z różnymi typami danych
imie = "Anna"
wiek = 0

if imie and not wiek:
    print("Imię zostało podane, ale wiek nie został określony")

Wynik:

Imię zostało podane, ale wiek nie został określony
7. Sprawdzanie zagnieżdżonych warunków

Operatory logiczne ułatwiają pracę z zagnieżdżonymi warunkami, eliminując potrzebę tworzenia wielu instrukcji if:

# Zagnieżdżone warunki z operatorami logicznymi
x = 15
y = 30

if x > 10 and (y > 20 or y < 40):
    print("Oba warunki zostały spełnione")

Wynik:

Oba warunki zostały spełnione

Następna lekcja ==> Pętle



Spis Treści - darmowy kurs Python dla początkujących


Lekcja 1: Wprowadzenie do programowania
- Co to jest programowanie?
- Dlaczego warto uczyć się Pythona?
- Instalacja Python i wprowadzenie do edytorów (IDLE, VS Code).
Lekcja 2: Pierwszy program w Pythonie
- Składnia Pythona.
- Wyświetlanie tekstu (funkcja print).
- Komentarze i ich znaczenie.
Lekcja 3: Podstawowe typy danych
- Liczby: int, float.
- Ciągi znaków (stringi).
- Typ logiczny (boolean).
- Funkcja type.
Lekcja 4: Zmienne i operatory
- Deklaracja i przypisywanie zmiennych.
- Operatory arytmetyczne, porównania, logiczne.
Lekcja 5: Listy i krotki
- Tworzenie list i krotek.
- Indeksowanie, dodawanie, usuwanie elementów.
- Operacje na listach.
Lekcja 6: Słowniki i zbiory
- Tworzenie i operacje na słownikach.
- Iteracja po słownikach.
- Zbiory i ich zastosowania.
Lekcja 7: Instrukcje warunkowe
- Instrukcje if, elif, else.
- Operatory logiczne w praktyce.
Lekcja 8: Pętle
- Pętla for i while.
- Instrukcje break, continue, else w pętlach.
Lekcja 9: Funkcje
- Tworzenie i wywoływanie funkcji.
- Argumenty i wartości domyślne.
- Funkcje anonimowe (lambda).
Lekcja 10: Praca z plikami
- Otwieranie, czytanie i zapisywanie plików.
- Obsługa błędów przy pracy z plikami.
Lekcja 11: Podstawy programowania obiektowego
- Klasy i obiekty.
- Atrybuty i metody.
- Prosty projekt: Zarządzanie listą zadań.
Lekcja 12: Tworzenie prostego kalkulatora
- Łączenie funkcji i warunków.
- Obsługa błędów (try-except).
Lekcja 13: Zarządzanie plikami tekstowymi
- Program do przechowywania i wyszukiwania notatek w plikach.
Lekcja 14: Prosta gra tekstowa w Python
- Wprowadzenie do pętli i logiki gry.
- Interaktywna gra konsolowa, np. zgadywanie liczby.

Jeśli chciałbyś być poinformowany o następnych kursach to zapisz się do naszego newslettera: